Փրկարարական ծածկոց

Մեր հայրենակից շատ զբոսաշրջիկներ դեռևս ծանոթ չեն  այնպիսի օգտակար առարկաի, ինչպիսին է փրկարարական ծածկոցը, ջերմային ծածկոց կամ թերմոծածկոց, նույն emergency blanket, այսինքն «ծածկոց ԱԻ համար»: Արտասահմանյան  զբոսաշրջիկների մոտ այս իրը ավելի լայն տարածում է գտել քան մեզ մոտ՝ Հայաստանում: Արտասահմանում այն օգտագործում են փրկարարները, զինծառայողները, բժիշկները, զբոսաշրջիկները, լեռնագնացները, քարանձավագետները, վազորդները և առհասարակ շատ մարդիկ, ում գործունեությունն այս կամ այն կերպ կապված է արտակարգ իրավիճակների և/կամ սպորտի հետ: Եթե նայենք եվրոպացու կամ ամերիկացու առաջին օգնության դեղատուփի մեջ, ապա այնտեղ անկասկած կգտնենք այդպիսի մի ծածկոց: Իսկ մեզ մոտ նույնիսկ շատերը չգիտեն, թե դա ինչ է, ինչի համար է նախատեսված և ինչպես պետք է օգտագործել:

                                    Ի՞նչ է փրկարարական ծածկոցը

Փրկարարական ծածկոցը – ուղղանկյունաձև «սավան» է բարակ ֆոլգավորված թաղանթից, որը նախատեսված է պաշտպանվելու համար շոգից, ցրտից, խոնավությունից և այլ արտակարգ պայմաններից: Թերմոծածկոցի գլխավոր նպատակն է ժամանակավորապես կանգնեցնել մարդու մարմնի ջերմության կորուստը և խուսափել գերսառեցումից: Ժամանակավոր, դա նշանակում է կես ժամից  մեկ ժամ, առավելագույնը երկու ժամ:

Օրինակ, եթե մարդը պատահաբար ընկել է սառը ջրի մեջ, վնասվածք է ստացել, կամ էլ մինչև վերջին հագուստը թրջվել է անձրևի տակ, նրան պետք է ծածկել, որպեսզի նա չսառչի մինչև շտապօգնության ժամանումը:

Երկրորդ նշանակությունը մարդու մարմնի պաշտպանությունն է շոգից և արևայրուքից, ուղիղ արևայի ճառագայթներից և արևային հարվածից:

Թերմոծածկոցի նյութը մշակվել է NASA-ի համար դեռևս 1960-ական թվականներին՝ տիեզերական հետազոտությունների իրականացման նպատակով: Այն կիրառվում էր, որպես արևային վահան, դրանով ծածկում էին տիեզերական սարքերը՝ Skylab տիեզերական կայանի ջերմաստիճանը կայունացնելու համար:

Ավելի ուշ «տիեզերական» ծածկոցների վրա ավելի մեծ ուշադրություն դարձրեց Միջազգային մարաֆոնների և վազքի ասոցիացիան (AIMS): Շուտով մետաղականացված ծածկոցները դարձան must-have ապրանք ԱՄՆ և Եվրոպայի վազորդների մոտ:

Իրականում «տիեզերական» ծածկոցի մեջ որևէ տիեզերական կամ նանոտեխնոլոգիական տարր չկա: Ամեն ինչ չափազանց պարզ է: Իզոֆոլիան, ինչպես որ գիտականորեն անվանում են փրկարարական ծածկոցը, իրենից ներկայացնում է  լավսանային թաղանթ, որը երկու կողմերից պատված է ալյումինե շերտով: Այդ նյութից, սովորաբար, պատրաստում են ջրի շշեր և այլն: Սովորաբար, շերտը մեկ կողմից ոսկեգույն է, մյուս կողմից, արծաթագույն: Արծաթագույն մետաղական   կողմով թաղանթն արտացոլում է ինֆրակարմիր ջերմային ճառագայթումը՝ էկրանի նման: Եթե որևէ ջերմություն արտազատող օբյեկտ՝ կենդանի էակ, տաք կաթսա և այլն, ծածկել այս ծածկոցով, ապա այն 80-90% կանրադարձնի այդ ջերմությունը:

Ջերմությունը պահպանելու և տաքանալու համար պետք է փաթաթվել այս ծածկոցով այնպես, որպեսզի դրա արծաթագույն կողմը լինի դեպի ներս, իսկ արևից պաշտպանվելու համար պետք է արծաթագույն կողմը լինի դրսի հատվածում, որպեսզի ճառագայթները հետ անրադարձնի:

Հարկավոր է հաշվի առնել, որ ջերմային ծածկոցը ջերմությունը չի պահում իր ներսում՝ այն միայն էկրանավորում է ջերմությունը: Բարակ պլաստիկային թաղանթը, ինչպես և պոլիէթիլենը, ըստ իր տեսակի չի կարող ուժեղ ջերմամեկուսացնող նյութ հանդիսանալ և չի կարող երկար ժամանակ խոչընդոտել ջերմային կորուստներին, ինչ ուզում է գրեն ծածկոցներ արտադրողները: Դա բրդյա ծածկոց չէ, և այն բավականին հեշտ բաց է թողնում ջերմությունը:

  Ինչպե՞ս է ծածկոցն աշխատում գործնականում և ինչպե՞ս այն օգտագործել

Ենթադրենք, դուք անցնում եք որևէ զբոսաշրջային երթուղի, լեռ եք բարձրացել և որոշել եք մի քիչ հանգստանալ: Բարձրանալիս, որպես կանոն, շոգ է լինում, իսկ լեռնային բարձունքում՝ ցուրտ է: Որպեսզի մկանները չսառչեն և մարմինը չսկսի մրսել, դուք փաթաթվում եք թերմոծածկոցով՝ արծաթագույն կողմով դեպի ներս, իսկ ոսկեգույն կողմը դեպի դուրս: Փաթաթվում եք ոչ ամուր, թաղանթը չեք սեղմում մարմնին, այլ մարմնի և ծածկոցի միջև մի փոքր շերտ եք թողնում՝ օդի համար: Սակայն, ծածկվում եք այնպես, որպեսզի սառը օդը դրսից չներթափանցի թաղանթի տակ:

Ի՞նչ է տեղի ունենալու: Մարմինն արտազատում է ջերմություն և խոնավություն, և ձեր մարմնի ջերմությունից ծածկոցի տակ գտնվող օդը սկսում է տաքանալ: Թերմոծածկոցի լավսանային թաղանթը տաքացած օդը բաց չի թողնում և ստեղծում է ջերմային էֆեկտ: Անշարժ օդը – ամենալավ ջերմամեկուսիչն է: Թաղանթի տակ տաքացած օդից ձեզ մոտ կառաջանա ջերմության զգացողություն:

Սակայն, ձեր մարմնի խոնավությունը ևս ոչ մի տեղ չի անհայտանում և այն բանի հետևանքով, որ  թաղանթը սառչում է արտաքինից սառը օդի ազդեցության ներքո, ներսում տաքացած խոնավ օդից այդ թաղանթի վրա կոնդենսանտ է առաջանում:  Ձեր հագուստը ներծծում է այն և խոնավանում է: Այդ պատճառով, փրկարարական ծածկոցի տակ չի կարելի  երկար ժամանակ գտնվել այն հագուստով, որը խոնավություն է ներծծում՝ մարմինը կսկսի սառչել: Որպեսզի կոնդենսանտը ավելի քիչ լինի, պետք է պարբերաբար բացել ծածկոցը և «օդափոխվել»:

Որակյալ թերմոհագուստը խոնավություն չի ներծծում, այդ պատճառով դրանում ջերմության և հարմարավետության զգացումը ծածկոցի տակ ավելի երկար ժամանակով կպահպանվի:

Եթե դուք փաթաթվեք թերմոծածկոցով այնպես, որ այն կիպ հպվի մարմնին, չթողնելով օդի բարակ շերտ, ապա մարմնի ջերմությունը կփոխանցվի անմիջապես թաղանթին: Իսկ թաղանթը կսկսի արտացոլել այդ ջերմությունը դեպի դուրս: Ծածկոցն այդ դեպքում չի աշխատի: Իսկ եթե, այդ ամենի հետ մեկտեղ, դրսում խոնավ է, օրինակ՝ անձրև է գալիս, ապա խոնավությունը, հայտնվելով թաղանթի վրա դրսից, կսկսի գոլորշիանալ և վերցնել մարմնի ջերմությունը: Այսպես դուք ավելի շուտ կսառչեք: Եթե ծածկոցը փաթաթել  մերկ մարմնի վրա, ապա ձեզ համար շատ դժվար կլինի տաքանալ: Փաթաթվել թաղանթով առանց ներքին հագուստի նույնքան անիմաստ է, որքան քնել առանց քնապարկի միայն թերմոհագուստով: Թերմոծածկոցն անպայման պետք է օգտագործել հագուստի վրայից: Փրկարարական ծածկոցը ոչ մի դեպքում չի կարող փոխարինել քնապարկին կամ այլ միջոց կատարելով դրանց ֆունկցիաները, նույնիսկ մասամբ:

Ծածկոցը վատ է պահպանում ջերմությունը նույնիսկ այն դեպքում, եթե դուք դրանով փաթաթված, տեղաշարժվեք մեկ վայրից մյուսը: Շարժման մեջ ջերմոցային էֆեկտը դժվար է պահպանել:

Այսպիսով, մինչ ծածկոցով փաթաթվելը, պետք է, հնարավորինս չափ տաքացնել մարմինը ֆիզիկական վարժություններով, իսկ հետո փաթաթվել ծածկոցով թերմոհագուստի վրայից կամ ինչ որ տաք հագուսի վրայից, ոսկեգույն կողմը դեպի դուրս: Պարբերաբար հարկավոր է «օդափոխվել», որպեսզի հագուստը չխոնավանա կոնդենսանտից: Մի որոշ ժամանակ անց գործողությունները կարելի է կրկնել:

Եթե դուք թրջվել և մրսում եք, օրինակ ընկել եք ջուրը կամ հայտվել եք ուժեղ անձրևի տակ, ապա ծածկոցը հարկավոր է փաթաթել թաց հագուստի վրայից: Եվ միայն այն ժամանակ, երբ թաց հագուստը կտաքանա ձեր մարմնի ջերմաստիճանից, անհրաժեշտ է արագ այլ միջոցներ ձեռնարկել՝ ցրտից փրկվելու համար, փոխել թաց հագուստը, կրակ վառել և տաքանալ:

Գերտաքանալուց և ջերմային հարվածից պաշտպանվելու համար պետք է մարդուն ծածկել փրկարարական ծածկոցով արծաթագույն կողմով դեպի դուրս՝ մարմնի մակերեսի և թաղանթի միջև թողնելով մի փոքր օդային շերտ:

Բացի ջերմային ճառագայթումը արտացոլելու ընդունակությունից, այս ծածկոցն ունի մի շարք այլ հատկություններ.

                                     Ծածկոցն ունի նաև իր թերությունները

Փրկարարական ծածկոցի օգտագործման այլ եղանակներ

Փրկարարական ծածկոցը կարող է կիրառվել ամենատարբեր եղանակներով: Բացի հիմնական նշանակությունից, այս ծածկոցն ունի կիրառման ամենատարբեր ձևերը.

                      Ինչպե՞ս կատարելագործել փրկարարական ծածկոցը

Սովորաբար, թերմոծածկոցներն արտադրովում է 210-215 սմ երկարությամբ և 130-160 սմ լայնությամբ: Ամբողջովին այդպիսի ծածկոցի մեջ փաթաթվել կկարողանա միջին հասակի նիհար մարդը, իսկ լայնաթիկունք ամրակազմ մարդու հմար ծածկոցը դժվար թե բավական լինի: Բացի այդ, քամու պայմաններում ծայրահեղ անհարևմար է փրկարարական ծածկոցի մեջ փաթաթվելը, հատկապես առանց կողմնակի օգնության: Իսկ ծածկել մարդուն ամբողջ հասակով մեկ դժվար էլ ստացվի: Սակայն, ծածկոցի կառուցվածքը կարելի է կատարելագործել: Դրա համար տնային պայմաններում պետք է կպցնել իրար երկու ծածկոցներ՝ վերածելով դրանք մեկ լայն «խողովակի» դա անում են հետևյալ կերպ.

Նույն կերպով կատարում ենք երկրորդ կարը և ստանում ենք մեծ «թերմոխողովակ»: Կցման հատվածներն ուժեղացնելու համար դրանք կարելի է ամրապնդել սովորական կպչակով (скотч):
Ստացված խողովակի մեջ հեշտորեն կարելի է տեղավորվել ամբողջ հասակով: Դրանում անգամ կարող են տեղավորվել 2-3 հոգի:
Բացի այդ, այդպիսի խողովակից կարելի է ձևավորել եռանկյունաձևփոքրիկ վրան:
Եթե ծածկոցի եզրագծերով ևս անցնել կպչակներով (скотч), այն ավելի երկար կծառայի, չէ որ մեխանիկական վնասվածքները առավել հաճախ առաջանում են հենց եզրերից:

                            Որտեղի՞ց գնել փրկարարական ծածկոց

Սովորաբար ծածկոցների արժեքները սկսվում են 2000 դրամից, իսկ ավելի ամուր մոդելները՝ 5000 դրամից: Ծածկոցը կարելի է գտնել զբոսաշրջային խանութներում, որոշ դեղատներում և սպորտի և ձկնորսության համար նախատեսված խանութներում: